4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 2. maddesi uyarınca;"..rekabeti önemli ölçüde azaltacak birleşme ve devralma niteliğindeki her türlü hukukî işlem ve davranışlar"ın bu Kanun kapsamında düzenlendiği belirtilmiştir. Bu bakımdan şirketler hukukunda sıkça karşılaşılan hisse devri işlemleri ve birleşme işlemleri bu Kanunda öngörülen sınır ve yükümlülükler gözetilerek gerçekleştirilmelidir.
RKHK madde 7 hükmünde, kanun kapsamında hukuka aykırı ve yasak kabul edilen birleşme ve devralma işlemleri ile hukuken geçerlilik kazanabilmesi için Kurul'a bildirimde bulunarak izin alınması gereken haller düzenlenmiştir. RKHK madde 7 uyarınca; "Bir ya da birden fazla teşebbüsün başta hâkim durum yaratılması ya da mevcut bir hâkim durumun güçlendirilmesi olmak üzere ülkenin bütünü yahut bir kısmında herhangi bir mal veya hizmet piyasasındaki etkin rekabetin önemli ölçüde azaltılması sonucunu doğuracak şekilde birleşmeleri veya herhangi bir teşebbüsün ya da kişinin diğer bir teşebbüsün mal varlığını yahut ortaklık paylarının tümünü veya bir kısmını ya da kendisine yönetimde hak sahibi olma yetkisi veren araçları, miras yoluyla iktisap durumu hariç olmak üzere, devralması hukuka aykırı ve yasaktır." ifadesiyle mal veya hizmet piyasasındaki etkin rekabetin önemli ölçüde azalmasına sebebiyet verecek birleşme ve devralma işlemleri yasak kabul edilmiştir.
Bununla birlikte maddenin ikinci fıkrasında Kuruldan izin alınması kaydıyla hukuki geçerlilik kazanacak birleşme ve devralma işlemlerinin Kurul tarafından çıkarılacak tebliğ ile belirleneceği ifade edilmiştir. Bu noktada hangi tür birleşme ve devralmaların Kurul iznine tabi olduğunu tespit edebilmek adına 2010/4 Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme Ve Devralmalar Hakkında Tebliğ incelenmelidir.
Tebliğin 7. maddesi, birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için belirli ciro eşikleri öngörmektedir. Buna göre; hisse devri sırasında, tebliğde belirtilen ciro eşiklerinin aşılması halinde devrin hukuken geçerli olabilmesi için devir işleminin Rekabet Kuruluna bildirilip izin alınması şarttır. Tebliğin 7. maddesine göre;
a) İşlem taraflarının Türkiye ciroları toplamının yüz milyon TL’yi ve işlem taraflarından en az ikisinin Türkiye cirolarının ayrı ayrı otuz milyon TL’yi veya
b) Devralma işlemlerinde devre konu varlık ya da faaliyetin, birleşme işlemlerinde ise işlem taraflarından en az birinin Türkiye cirosunun otuz milyon TL’yi ve diğer işlem taraflarından en az birinin dünya cirosunun beş yüz milyon TL’yi
aşan birleşme ve devralma işlemlerinin Kurul iznine tabi olduğu belirlenmiştir. "Ciro" hesabı, Tebliğin 8. maddesinde belirtilen hesap detayları dikkate alınarak yapılmaktadır.
Belirlenen ciro eşiklerini aşan birleşme ve devralma anlaşmalarının Kurula bildirilmesini müteakip RKHK madde 10 hükmü uyarınca;".. Kurul, onbeş gün içinde yapacağı ön inceleme sonucunda birleşme veya devralma işlemine ya izin vermek ya da bu işlemi nihai incelemeye almaya karar verdiği takdirde, ön itirazını bildiren yazısı ile birlikte birleşme veya devralma işleminin nihai karara kadar askıda olduğunu ve uygulamaya sokulamayacağını, gerekli gördüğü diğer tedbirlerle birlikte ilgililere usulüne göre tebliğ etmek zorundadır."
“Kurulun, süresi içinde birleşme veya devralmaya ilişkin müracaata herhangi bir cevap vermediği ya da herhangi bir işlem yapmadığı hallerde, birleşme veya devralma anlaşmaları bildirim tarihinden 30 gün sonra yürürlüğe girerek hukuki geçerlilik kazanır.”
Birleşme ve Devralma İşlemlerinin Kurula Bildirilmemesi Halinde Uygulanacak Yaptırım:
Yukarıda bahsedilen bildirim yükümlülüğüne aykırı davranılması halinde RKHK madde 11 hükümde düzenlenen aşağıdaki yaptırımlar gündeme gelecektir.
RKHK madde 11 uyarınca; "Bildirilmesi zorunlu olan birleşme ve devralma işleminin Kurula bildirilmemiş olduğu hallerde, Kurul, herhangi bir şekilde işlemden haberdar olduğu zaman kendiliğinden birleşme veya devralmayı incelemeye alır. İnceleme sonucunda;
a) Birleşme veya devralmanın 7 nci maddenin birinci fıkrası kapsamına girmediğine karar vermesi durumunda birleşme veya devralmaya izin verir, ancak ilgililere bildirimde bulunmadıkları için para cezası uygular.
b) Birleşme veya devralmanın 7 nci maddenin birinci fıkrası kapsamına girdiğine karar vermesi halinde; para cezası ile birlikte, birleşme veya devralma işleminin sona erdirilmesine; hukuka aykırı olarak gerçekleştirilmiş olan tüm fiili durumların ortadan kaldırılmasına; şartları ve süresi Kurul tarafından belirlenecek şekilde ele geçirilen her türlü payın veya mal varlığının eğer mümkünse eski maliklerine iadesine, bu mümkün olmadığı takdirde üçüncü kişilere temlikine ve devrine; bunların eski malik veya üçüncü kişilere temlik edilmesine kadar geçen süre içinde devralan kişilerin devralınan teşebbüslerin yönetimine hiçbir şekilde katılamayacağına ve gerekli gördüğü diğer tedbirlerin alınmasına karar verir."
Uygulanacak idari para cezası, RKHK madde 16 hükmündeki kıstaslara göre belirlenecektir. Bununla birlikte idari para cezasının alt sınırı; 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 16'ncı Maddesinin Birinci Fıkrasında Öngörülen İdari Para Cezası Alt Sınırının 31/12/2021 Tarihine Kadar Geçerli Olmak Üzere Artırılmasına İlişkin 2021/1 sayılı Tebliğde, 1/1/2021 tarihinden 31/12/2021 tarihine kadar geçerli olmak üzere 34.809 TL olarak belirlenmiştir.